بوتاکس چیست ؟ راهنمای جامع و کامل

تاریخچه استفاده از بوتاکس در طب زیبایی

اولین بار در اوایل قرن ۱۹ میلادی یک نوع مسمومیت غذایی بسیار کشنده که از خوردن سوسیس ایجاد می‌شد شناخته شد. این مسمومیت بوتولیسم نام گرفت. در اواخر قرن 19 مشخص شد که باکتری کلستریدیوم عامل تولید سم بوتولینوم و ایجاد بیماری بوتولیسم است. این سم بیشتر در غذاهای کنسرو شده تولید می‌شود. درصورتی‌که کنسرو به این باکتری آلوده باشد و خوب جوشانیده نشود، پس از مصرف از طریق دستگاه گوارش جذب خون شده و در طی کمتر از 24 ساعت با ایجاد فلج شل در تمام عضلات باعث مرگ می‌شود.

در تحقیقات بعدی مشخص شد که تزریق موضعی مقادیر بسیار اندک این سم در یک عضله به طوریکه باعث انتشار آن به سایر قسمت ها نشود می تواند باعث فلج موضعی در همان ناحیه گردد. به این ترتیب می توان برای درمان سفتی و اسپاسم غیرطبیعی عضلات استفاده کرد. این ایده باعث شد دانشمندان به فکر استخراج و تولید آن در دوزهای درمانی و استریل باشند تا اینکه پس از مدت‌ها تلاش و تحقیق در اواسط قرن بیستم سم بوتولینیوم تیپ A جدا و تخلیص شد.

در دهه 1970 این دارو برای اولین بار بر روی بیماران دچار لوچی چشم ( استرابیسم ) آزمایش شد. در سال 1989 با نام تجاری Oculinum توسط سازمان غذا و داروی آمریکا FDA در درمان استرابیسم و اسپاسم پلک ها (بلفارو اسپاسم) مورد تائید قرار گرفت. چندی بعد کمپانی آلرگان Allergan این برند را تصاحب کرد و محصول را به نام تجاری بوتاکس BOTOX تغییر داد.

کم کم متخصصین مغز و اعصاب، زنان، ارولوژی و رشته های دیگر نیز از این دارو برای درمان بیماران خود استفاده کردند. امروزه تزریق بوتاکس و سایر برندهای توکسین بوتولینوم به‌عنوان اصلی‌ترین درمان غیر جراحی بیماری‌هایی نظیر گرفتگی عضله گردن، حنجره، لرزش‌ها، تیک‌ها، اسپاسم عضلات ناشی از فلج مغزی یا صدمات نخاعی است.

اگر به یادگیری علاقه دارید : آموزش رایگان تزریق بوتاکس

معنی بوتاکس چیست

امروز در ایران و تمام دنیا کمتر کسی است که با واژه بوتاکس آشنا نباشد. بسیاری از مراجعین مطب های زیبایی و پوست کسانی هستند که می خواهند با چند نقطه تزریق کوچک به تغییراتی بزرگ در ظاهر خود دست یابند و رویای جوان ماندن را به واقعیت تبدیل کنند. به راستی بوتاکس چیست و چگونه می تواند معجزه گر این تغییر بزرگ باشد؟

بوتاکس نام یک برند معروف از خانواده توکسین بوتولینوم تیپ A است که چون برای اولین بار در دنیا مورد استفاده قرار گرفت در ایران و بسیاری از کشورها به یک برند واژه تبدیل شد. توکسین به معنای سم و بوتولینوم نام خانواده قوی ترین سم کشنده جهان است. چگونه این قوی ترین سم کشنده امروز به اکسیر جوانی و استاندارد طلایی جوانسازی غیرتهاجمی در طب زیبایی تبدیل شد؟

توکسین بوتولینوم Botulinum toxin توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شود و با جلوگیری از انتقال واسطه شیمیایی استیل کولین باعث مهار انتقال سیگنال عصب به عضله و درنتیجه باعث فلج موقت عضله می‌شود.

بوتاکس چطور وارد فیلد زیبایی و جوانسازی شد؟

بعضی از چشم‌ پزشکان پس از درمان اسپاسم پلک چشم بیماران با بوتاکس مشاهده کردند که چروک های دور چشم آن‌ها نیز ناپدیدشده است.  این اتفاق باعث پیدایش ایده رفع خطوط و چین و چروک های صورت با بوتاکس شد.

پس از تلاش های فراوان در زمینه ایمن‌سازی محصول، بالاخره در سال 2002 سازمان غذا و داروی آمریکا FDAاستفاده از بوتاکس زیبایی به نام Botox Cosmetic را برای بهبودی موقتی خط اخم متوسط تا شدید در بیماران 18_65 ساله تائید کرد. بوتاکس کاسمتیک نسبت به بوتاکس درمانی با دوز و حجم پایین‌تری تزریق می شود. مصرف این دارو در فیلد زیبایی روزبه‌روز در حال گسترش است به‌طوری‌که از بوتاکس برای جوان‌سازی صورت، گردن، دکلته و درمان لبخند لثه ای نیز استفاده می‌شود.

بوتاکس چه مسیری را بطی کرده است ؟

در سال های بعد درمان میگرن مزمن و تعریق بیش از حد ( هیپرهیدروز اولیه ) زیر بغل با بوتاکس نیز مورد تایید FDA قرار گرفت. گفته‌شده است توکسین بوتولینوم همانطور که می‌تواند در کاهش فعالیت غدد عرق مؤثر باشد، می‌تواند با کاهش فعالیت غدد سباسه در درمان آکنه و شوره سر نیز موفق عمل کند.

تزریق راحت، اثر سریع، عدم عارضه خطرناک و قیمت ارزان بوتاکس آن را در عرض کمتر از 20 سال به یک برند پرفروش جهانی و محبوب تبدیل کرد. به این ترتیب بوتاکس این سم شگفت انگیز تبدیل به اکسیر جوانی شد و امروز عنوان استاندارد طلایی جوانسازی غیرتهاجمی را از آن خود کرد. بعد از کمپانی آلرگان سایر کشورها نیز اقدام به تولید توکسین بوتولینوم درمانی و کاسمتیک اقدام و با نام تجاری متفاوت وارد بازار کردند. توکسین دیسپورت Dysport محصول شرکت Ipsen انگلستان و زئومین Xeomin محصول شرکت Merz آلمان از برندهای معتبری است که مورد تایید FDA قرار گرفته است.

چه برندهایی از بوتاکس در بازار ایران وجود دارد؟

علاوه بر بوتاکس، زئومین و دیسپورت چهار برند دیگر در بازار ایران وجود دارد. دو برند مصپورت و دیستون تولید ایران، نورونوکس محصول کره و کنیتوکس یا درماتوکس محصول کشور چین است. برندهای چینی تاییدیه وزارت بهداشت ایران و FDA ندارد. در حال حاضر به لحاظ مسائل اقتصادی و گران بودن برندهای آمریکایی و اروپایی، برندهای ایرانی، کره‌ای و چینی پرمصرف‌ترین توکسین های بوتولینوم در بازار ایران است.

در باره واحدهای اندازه گیری بوتاکس و سایر توکسین ها چه می دانید؟

واحدهای بین‌المللی که برای اندازه‌گیری غلظت توکسین بوتولینوم استفاده‌شده است برحسب تکنولوژی ساخت، در برندهای مختلف متفاوت است. اندازه گیری قدرت توکسین بوتولینوم براساس توانایی آن‌ در تأثیر مداوم روی گیرنده‌های استیل کولین است. به همین دلیل به‌جای اینکه وزن یا حجم، واحد اندازه‌گیری توکسین باشد، از معیار فعالیت بیولوژیکی برای اندازه‌گیری استفاده‌شده است؛ یعنی هرچه فعالیت بیولوژیکی یک توکسین بیشتر باشد قوی‌تر است. فعالیت بیولوژیکی بوتاکس سه برابر دیسپورت است به صورتی که 100 میلی واحد بوتاکس ( Allergan ) معادل 300 میلی واحد دیسپورت ( speywood ) است.

واحد Allergan :

برمبنای کمیت سنجش سلولی تعیین‌شده است. بوتاکس، زئومین، نورونوکس و برندهای چینی با واحد آلرگان و در ویال های 50، 100 و 200 واحدی به بازار عرضه شده است.

واحد Speywood :

مقداری از توکسین بوتولینوم که قادر است 50٪ از جمعیت ژنتیکی همگن موش‌ها را بکشد. دیسپورت، مصپورت و دیستون با واحد واحد Speywood و در ویال های 500 و 300 واحدی بسته بندی شده است.

دانش خود را بیشتر کنید : درباره واحدهای بوتاکس و دیسپورت

کاربردهای بوتاکس در طب زیبایی

الف) درمان چروک های ناحیه فوقانی صورت: سه ناحیه خط اخم، خطوط افقی پیشانی و خطوط پاکلاغی کنار چشم شایع‌ترین محل کاربرد بوتاکس و سایر توکسین های زیبایی است.

ب) جوان‌سازی ناحیه تحتانی صورت و گردن: در این ناحیه تزریق بوتاکس برای درمان و بهبود لبخند لثه‌ای، بهبود افتادگی نوک بینی، کاهش عمق خطوط خنده و غم، خطوط دور لب، خطوط چانه و خطوط روی بینی و لیفت مختصر قسمت تحتانی صورت استفاده می‌شود..

ج) درمان میگرن با بوتاکس و تعریق زیاد از مصارف درمانی بوتاکس است که در مطب های زیبایی نیز انجام می شود.

مقاله پیشنهادی : تزریق بوتاکس برای چاقی صورت

اثر بوتاکس از چه زمانی شروع می شود و تا چه مدت ادامه دارد؟

بیش از 90 درصد موارد اثر بوتاکس از روز دوم تا پنجم تزریق ظاهر می‌شود و تمام افراد در پایان هفته دوم اثر بوتاکس را مشاهده می کنند. تا پایان ماه اول اثر بوتاکس به طور ملایم افزایش می یابد. اثر تا پایان ماه چهارم تقریباً ثابت می‌ماند. از پایان ماه چهارم کم کم با شیب ملایمی کاهش یافته و در ماه‌های چهام تا ششم اثر دارو از بین می‌رود.

 عوارض تزریق بوتاکس

دز ادامه مقاله بوتاکس چیست باید راجب عوارض آن نیز صحبت کنیم پس بوتاکس اگر درست و با دوز صحیح تزریق شود عارضه جدی یا مهمی ندارد و در اکثر مواقع موقتی بوده و طی یک تا دو هفته از بین می رود.

1- عوارض ناشی از تزریق :

کبودی، درد خونریزی نقطه ای یا گزگز ناحیه تزریق که از عوارض ناشی از وارد شدن سوزن است.

2- عوارض شایع ناشی از تکنیک تزریق :

• پتوز یا افتا
• دگی پلک
• سردرد و پتوز یا افتادگی ابرو

3- عوارض کمتر شایع

• شلی عضلات لب یا گونه
• غیر قرینگی صورت
• اکتروپیون یا بیرون‌زدگی پلک، خشکی چشم
• اثرات سیستمیک مثل خستگی مفرط و علائم شبه آنفولانزا

4- عوارض نادر ولی خطرناک:

مشکلات تنفس و بلع و خطر انتشار اثرات سم سه مشکل مهمی است. این مشکلات بیشتر در دوزهای درمانی بوتاکس و در افرادی‌که سابقه بیماری تنفسی، ضعف عضلات گردن و مشکلات بلع دارند رخ می دهد. ضعف عمومی عضلات، بی اختیاری ادرار، گرفتگی صدا ( دیسفونی ) یا از دست دادن صدا ( آفونی )، مشکل در بیان واضح کلمات ( دیزآرتری ) ممکن است در اثر انتشار دوز بالای توکسین به نواحی دور ایجاد شود.

خوردن بوتاکس باعث مرگ می شود ؟

از آنجایی که بوتاکس سمی خطرناک است پس خوردن آن نیز برای انسان خطرات زیادی به همراه دارد .

مقاومت به بوتاکس

یکی از مسائل بحث برانگیز تزریق بوتاکس ایجاد مقاومت بدن نسبت به این توکسین است. یعنی فرد بعد از چند دوره تزریق دیگر تحت تاثیر تزریق بوتاکس قرار نمی گیرد. در تحقیقات مشخص شده است که عامل این موضوع، مقاومت ایمونولوژیک به بوتاکس و تولید آنتی‌بادی anti-BTX است. تزریق دوز بالای بوتاکس در هر جلسه و تزریق با فواصل کمتر از 3 ماه بروز مقاومت به بوتاکس را افزایش می دهد.

موارد منع مصرف بوتاکس در زیبایی

• سابقه حساسیت به بوتاکس یا سایر توکسین ها
• سابقه حساسیت به آلبومین یا به پروتئین تخم‌مرغ
• عفونت پوستی در محل تزریق
• مبتلایان به بیماری‌های عضلانی- اسکلتی مثل میاستنی گراو، لامبرت ایتون و بیماری ALS
• بارداری و شیردهی (هرچند که هنوز ضرر تزریق بوتاکس برای جنین و شیرخوار به اثبات نرسیده است)
• سن زیر 18 و بالای 65 سال

تداخلات داروئی با بوتاکس

آمینوگلیکوزیدها و سیکلوسپورین اثرات بوتاکس را تشدید و کلروکین اثر بوتاکس را کاهش می دهد.

نکات مهم تهیه و نگهداری بوتاکس

بوتاکس و سایر نوروتوکسین ها باید از جای معتبر خریداری شود. زیرا برای سلامت و تاثیر مناسب لازم است به صورت استاندارد تهیه و به صورت استاندارد نگهداری و به صورت استاندارد رقیق و تزریق شود. هنگام خرید باید دقیت کنید جعبه محصول باز نشده باشد، هولوگرام و برچسب اصالت کالا داشته باشد. بوتاکس و سایر توکسین ها از زمان تولید تا مصرف باید در زنجیره سرد نگهداری شود. سم بوتولینوم در حالت پودری درصورتی‌که در دمای 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد نگهداری شود تا 36 ماه قابلیت خود را حفظ می‌کند.

پس از حل کردن، بوتاکس تا چه زمانی قابل استفاده است؟

پس از حل کردن اگرچه بیشتر تولیدکننده‌ها اظهار می‌کنند حداکثر ظرف 24 ساعت بایستی مصرف شود اما دستورالعمل انجمن جراحان امریکا اظهار کرده است در صورتیکه در یخچال نگهداری شود تا 6 هفته قابل‌استفاده خواهد بود.

نکات مهم در استفاده از بوتاکس

برای هرچه اثر بخشی بیشتر با عوارض ناخواسته کمتر بوتاکس باید در غلظت استاندارد حل، در دوز استاندارد تزریق و در نقطه مناسب تزریق شود. تزریق کننده باید با تمام اصول پزشکی، تزریقات، آناتومی آشنا باشد.

حداکثر دوز مجاز در تزریق بوتاکس زیبایی چیست؟

مفهوم تکنولوژی لئوفیلیزاسیون در ساخت نوروتوکسین ها چیست؟

مفهوم غلظت نهایی در تهیه محلول بوتاکس چیست ؟

آیا رقیق کردن بوتاکس در کاربردهای مختلف با هم متفاوت است؟

تکنیک های تزریق بوتاکس در نواحی مختلف صورت چیست؟

میکروبوتاکس چیست؟

روش درمان میگرن و تعریق زیاد با بوتاکس چگونه است؟

در کتاب آموزش تزریق بوتاکس نوشته دکتر بیدکی به تفصیل در باره سوالات فوق آشنا خواهید شد. همچنین ویدیو آموزش تزریق بوتاکس را میتوانید تهیه کنید.

این مقاله از سری مقالات علمی وب سایت دکتر بیدکی می باشد و تمام تلاش خود را کرده ایم تا سوال بوتاکس چیست را به بهترین نحو ممکن پاسخ بدهیم حال اگر سوالی در ذهن دارید در زیر این بخش بنویسید تا به آن پاسخ دهیم.

نویسنده: دکتر بیدکی

منبع: کتاب آموزش تزریق بوتاکس دکتر بیدکی