فرآورده پلاکتی در درمان زخم

چهار فرآورده پلاکتی در درمان زخم

پی‌آرپی، پی‌آراف مایع، لخته پلاکتی، ممبران فیبرینی چهار محصول پلاکتی است که در درمان زخم استفاده می شود. در دهه‌های اخیر، پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه بازسازی و ترمیم بافت‌های دهان و دندان حاصل شده است. یکی از تکنیک‌های نوین و مؤثر که به‌طور گسترده در درمان زخم به‌کار گرفته شده، استفاده از کنسانتره‌های پلاکتی مانند پی‌آرپی (پلاسمای غنی از پلاکت) و PRF (فیبرین غنی از پلاکت) است. از ویژگی‌های برجسته این تکنیک‌ها، سهولت استفاده و آماده‌سازی آن‌هاست. درمانگران زخم می‌توانند با استفاده از یک دستگاه‌ سانتریفیوژ، خون بیمار را پردازش کرده و پی‌آرپی یا PRF مورد نیاز خود را سریع و با هزینه کم به دست آورند. این ویژگی باعث می‌شود که پی‌آرپی  و PRF گزینه‌هایی مناسب برای استفاده در کلینیک‌های درمان زخم باشند. برای استفاده از فرآورده های پی‌آرپی باید آن را به محصولاتی تبدیل کرد که بتوان برای آپشن های مختلف (پر کردن، پوشاندن، تزریق در بافت و حفره ها) به کار برد. در این مقاله به انواع محصولات پلاکتی اشاره می کنیم. روش تهیه این محصولات در کتاب پی ارپی، پی ار اف در درمان زخم، ارتوپدی و دندانپزشکی تالیف دکتر بیدکی به طور کامل توضیح داده شده است. 

پی‌آرپی چیست؟

پی آرپـی (Plasma Rich Platelet= PRP ) در لغـت بـه معنـی پلاسـمای غنـی از پلاکـت اسـت. پی آرپـی درواقـع یـک محلـول اسـت؛ محلـول پاسـمای طبیعـی کـه از خـون جـدا و پلاکـت آن تغلیـظ شـده اسـت. روش درمـان بـا پی آرپـی بـه تکنیکـی گفتـه می شـود کـه ابتـدا ایـن محلـول تهیـه و سـپس بـرای مصـارف درمانـی بـه محـل موردنظـر تزریـق یـا منتقـل می شـود. 

پی‌آراف چیست؟

پی‌آراف یا فیبرین غنی از پلاکت  PRF = Platelet Rich Fibrin فرآورده نسل دوم پلاکت تغلیظ شده یا کنسانتره است. تمام فواید بیولوژیکی که پی‌آرپی برای ترمیم بافت و زخم دارد پی‌آراف نیز به خاطر وجود پلاکت کنسانتره دارد. پی‌آراف طی فرآیندی شبیه پی‌آرپی از خون انسان ساخته می‌شود و برای مصارف درمانی متعددی از جمله درمان زخم، دندانپزشکی، ارتوپدی، جوان‌سازی پوست، درمان ریزش مو و… استفاده می‌شود. 

اگر چه پی‌آرپی و PRF هر دو شامل فاکتورهای رشد هستند که به‌طور مستقیم بر فرآیند بهبود زخم‌ها تأثیر می‌گذارند. با این حال، PRF به دلیل ساختار فیبرینی و آزادسازی تدریجی فاکتورهای رشد، در بسیاری از پروسه‌های درمان زخم محبوب‌تر و کارآمدتر است.  در دندانپزشکی، پی‌آرپی و PRF برای طیف وسیعی از درمان‌ها از جمله جراحی ایمپلنت، بازسازی استخوان، جراحی‌های پریودنتال و حفظ برجستگی لثه مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این کنسانتره‌ها، درمانگران زخم قادر به کاهش زمان بهبود، کاهش خونریزی و التهاب، و افزایش موفقیت درمان‌ زخم می‌شوند.

اندیکاسیون های درمان زخم با فرآورده های پلاکتی (پی‌آرپی و پی‌آراف) 

در چه مواردی استفاده از فرآورده های پلاکتی برای درمان زخم روش بهترین انتخاب است؟ کنسانتره های پلاکتی مثل پی‌آرپی و پی‌آراف به ویژه در زخم‌هایی موثر است که یا مزمن است یا شرایط بیمار به گونه ای است که پیش بینی می شود روند بهبودی کندی داشته باشند. از جمله این زخم‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. زخم‌های دیابتی: زخم‌های پای دیابتی از شایع‌ترین مشکلات در بیماران مبتلا به دیابت است که به دلیل کاهش گردش خون و افزایش خطر عفونت، بهبود آن‌ها کند است. استفاده از کنسانتره های پلاکتی می‌تواند با تحریک فرآیندهای ترمیم، سرعت بهبود را افزایش دهد و عوارض ناشی از زخم‌های مزمن دیابتی را کاهش دهد.
2. زخم‌های فشاری (Bedsores): زخم‌های فشاری، که به عنوان زخم بستر نیز شناخته می‌شوند، معمولاً در بیمارانی که برای مدت طولانی بی‌حرکت هستند، ایجاد می‌شوند. استفاده از کنسانتره های پلاکتی به دلیل افزایش جریان خون و تحریک رشد بافت‌های جدید می‌تواند بهبود این نوع زخم‌ها را تسریع کند.
3. زخم‌های جراحی وسیع: زخم‌های پس از جراحی، به ویژه در مواردی که به دلایل مختلف مانند عفونت یا نقص ایمنی بهبود کند دارند، با استفاده از کنسانتره های پلاکتی بهتر و سریع‌تر ترمیم می‌شوند. این روش می‌تواند خطر تشکیل اسکارهای بزرگ را کاهش دهد و فرآیند بازسازی بافت‌ها را تسریع کند.
4. زخم‌های تروماتیک بزرگ و سوختگی ها: زخم‌هایی که به دلیل آسیب‌های فیزیکی مانند بریدگی، سوختگی، و ضربه ایجاد می‌شوند نیز می‌توانند با کنسانتره های پلاکتی درمان شوند. PRP به تقویت بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده و کاهش زمان بهبود این زخم‌ها کمک می‌کند.
5. زخم‌های ناشی از بیماری‌های عروقی:  بیمارانی که به مشکلات گردش خون مانند انسداد عروقی یا نارسایی وریدی مبتلا هستند، اغلب از زخم‌هایی رنج می‌برند که به سختی بهبود می‌یابند. کنسانتره های پلاکتی با تحریک رگ‌زایی و بهبود جریان خون، به ترمیم این نوع زخم‌ها کمک می‌کند.
6. زخم‌های ناشی از جراحی‌های زیبایی: در جراحی‌های زیبایی، مانند لیفت صورت یا سایر جراحی‌های ترمیمی پوست که به خصوص مهم است که از نظر زیبایی اسکار ایجاد نشود یا در حداقل ممکن باشد، استفاده از کنسانتره های پلاکتی به ترمیم سریع‌تر پوست و بهبود نتایج جراحی کمک می‌کند.

در این شرایط، استفاده از پی‌آرپی و پی‌آراف به عنوان یک روش کم‌تهاجمی با عوارض جانبی کم و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه یکی از بهترین انتخاب ها برای درمان زخم می تواند باشد. 

مزایای استفاده از فرآورده های پلاکتی در درمان زخم‌ها

از مزایای پی‌آرپی در درمان زخم اگر فقط کارایی بالاتر و هزینه کمتر در مقایسه با سایر روش‌های درمانی گفته شود شاید لازم نباشد مزیت دیگری را برشمریم. مقالات بی‌شماری در باره نقش پلاکت‌ها در ترمیم زخم‌ها و جوان‌سازی بافت وجود دارد و هر روز مقالات و تجربیات بیشتری از اثرات شگفت‌انگیز این معجزه شفابخش ارائه می‌شود:

1. اثربخشی بالاتر در ترمیم زخم‌ها نسبت به سایر روش‌های درمانی و انواع پانسمان‌های تخصصی
2. هزینه پایین‌تر و بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر
3. اتولوگ بودن فرآورده و عدم عوارضی مثل حساسیت، انتقال بیماری‌ها و…

نمونه نتایج پی‌آرپی در درمان زخم 

در زیر نمونه هایی از درمان زخم با PRP و PRF را که از مقالات و منابع معتبر تهیه شده است مشاهده می نمایید. 

شکل 1-1 نتیجه درمان زخم پای دیابتی با پی‌آرپی بعد از 5 هفته

محصولات پلاکتی در درمان زخم 

محصولات پلاکتی محصولاتی هستند که از PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) یا PRF (فیبرین غنی از پلاکت) تهیه می شوند. A-PRF و i-PRF جدیدترین مشتقات فرآورده های فیبرینی هستند که امروزه در پزشکی و درمان زخم کاربرد دارند. فرم A-PRF به شکل لخته زرد رنگ است که به آن ژله یا لخته پلاکتی یا لخته فیبرینی گفته می شود که هم به صورت ژله در داخل زخم استفاده می شود و هم شکل های مختلف ممبران پر کردن و یا پوشاندن حفره های زخم ها استفاده می شود. فرم i-PRF و PRP به شکل مایع زرد رنگ است که قابل تزریق است. از مشتقات پی‌آرپی PRP و L-PRP هر دو به شکل مایع است که می توان با افزودن ماده فعال کننده آن را تبدیل به ژله یا لخته پلاکتی کرد.

4 محصول پلاکتی که در درمان زخم به کار می رود شامل موارد زیر است : 

1. لخته فیبرینی (ژله پلاکتی): برای قرار دادن در زخم های وسیع استفاده می شود.
2. ممبران فیبرینی (ممبران پلاکتی): برای پر کردن و یا پوشاندن زخم ها و حفره ها به کار می رود.
3. پی‌آراف مایع (i-PRF): برای تزریق در بافت نرم، شستشوی حفره ها یا آغشته کردن ابزارها استفاده می شود.
4. پی‌آرپی 

شکل ژله پلاکتی (لخته فیبرینی) و ممبران فیبرینی  

روش تهیه هر کدام از این محصولات به تفصیل در کتاب پی ارپی، پی ار اف در درمان زخم، ارتوپدی و دندانپزشکی تالیف دکتر بیدکی آورده شده است.

برگرفته از : کتاب پی ارپی، پی ار اف در درمان زخم، ارتوپدی و دندانپزشکی تالیف دکتر بیدکی

استفاده و انتشار مقالات سایت با ذکر منبع بلامانع است.