نقش لوله ترومبین در پی ار پی

آخرین مرحله تهیه پی آرپی فعال کردن پلاکت های استخراج شده قبل از تزریق است. به این منظور محلول را با یک ماده فعال کننده مثل کلسیم گلوکونات یا کلسیم کربنات مخلوط می کنند. از آنجا که استفاده از محلول های کلسیم در برخی نواحی مثل اطراف چشم ممکن است رسوب کند و باعث تغییر رنگ آن شود، بهتر است از کلسیم خون خود فرد استفاده شود. به این منظور در کیت های استاندارد پی آرپی علاوه بر لوله های خونگیری حاوی ضد انقعاد یک لوله لخته که محلول ضد انعقاد ندارد نیز قرار داده شده است که به آن لوله ترومبین گفته می شود. از این لوله می توان ماده فعال کننده حاوی کلسیم و ترومبین ساخت و به جای کلسیم گلوکونات از آن استفاده کرد. این پروسه علاوه بر اینکه ما را از استفاده کلسیم گلوکونات خارجی بی نیاز می کند، با جایگزین کردن کلسیم اتولوگ خون خود بیمار امنیت و کیفیت محلول پی آرپی را دو چندان می کند. در این مقاله به شما میگوئیم نقش لوله ترومبین در پی ار پی چیست؟

 پی آر پی چیست؟

پی ار پی (PRP= Platelet Rich Plasma) در لغت به معنی پلاسمای غنی از پلاکت است. پی ار پی درواقع یک محلول است؛ محلول پلاسمای طبیعی که از خون جدا و پلاکت آن تغلیظ شده است. روش درمان با پی ار پی به تکنیکی گفته می‌شود که ابتدا این محلول تهیه و سپس برای مصارف درمانی به محل موردنظر تزریق یا منتقل می‌شود.

پلاکت یکی از اجزای خون و نام آن یادآور انعقاد خونریزی است. از دیرباز نقش این سلول مهم در بند آوردن خونریزی در جراحات شناخته‌شده بود. سال‌ها دانشمندان به دنبال یافتن معمای ترمیم زخم بودند. پوست بدن پس از بریدگی و جراحت ترمیم می‌یابد و دربسیاری از موارد حتی آثاری از زخم برجای نمی‌ماند. چه عواملی می‌تواند در این مهم نقش داشته باشد. اگر معمای ترمیم Healing حل شود آیا از آن ظرفیت می‌توان در بازسازی و بهبود سایر مشکلات ازجمله زخم‌های مزمن، پاتولوژی‌های تخریبی بدن مثل آرتروز یا حتی در تجدید و تقویت برخی از بافت‌ها استفاده کرد؟

در سال‌های اخیر به این مهم دست یافتند که پلاکت به‌غیر از نقش‌آفرینی در روند انعقاد، رل مهمی در ترمیم و Healing زخم ایجادشده دارد. تحقیقات بعد نشان داد پلاکت عامل اصلی‌ ترمیم زخم است و بیش از 1100 پروتئین در پلاکت وجود دارد که در فرآیند بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده نظیر تمایز سلول‌های بنیادی، شکل‌گیری ماتریکس، رگ زایی، سنتز کلاژن و موارد دیگر نقش دارد. استفاده از پلاکت ابتدا در جراحی‌های ارتوپدی، پلاستیک، دندانپزشکی شروع شد و امروزه در بسیاری از رشته‌های پزشکی ازجمله درمان انواع آسیب‌های ورزشی، زخم‌های مزمن ایسکیمیک و دیابتیک، درمان نازایی در فرآیند لانه گزینی جنین در IVF، درمان ریزش مو و جوان‌سازی پوست در طب زیبایی جایگاه خاصی پیداکرده است. باگذشت زمان و پیشرفت روزافزون تکنولوژی در فرایند تهیه و استخراج این سلول مهم، پیش‌بینی می‌شود در سایر عرصه‌های پزشکی و درمانی نیز حضوریابد.

نقش پلاکت در موضوعات فوق مشخص‌شده است اما مهم روش و تکنیک استخراج آن است که باید به‌ درستی انجام شود. تلاش ما در این کتاب آموزش روش درست تهیه و استفاده از پلاکت است.

اجزای خون

پلاکت‌ها کمتر از یک درصد از خون را تشکیل می‌دهند، لذا به‌صورت خالص قابل جداسازی نیستند؛ بنابراین باید قسمتی از خون که تراکم پلاکت در آن بیشتر باشد را جدا کنیم. 55 درصد از حجم خون را پلاسما که آب میان بافتی خون است، 45 درصد را گلبول‌های قرمز و کمتر از یک درصد را مجموع پلاکت و گلبول‌های سفید تشکیل می‌دهد. برای جداسازی پلاکت که درصد ناچیزی از خون است باید ابتدا گلبول‌های قرمز را از پلاسما جدا کنیم و در مرحله بعد قسمتی از پلاسما را از پلاکت متراکم کرده و جدا کنیم.

روش جداسازی پلاکت ها

برای جداسازی گلبول‌های قرمز و در مرحله بعد متراکم کردن پلاسما، استفاده از خاصیت وزن مولکولی سلول‌ها است که با دستگاه سانتریفیوژ انجام می‌شود. در این دستگاه محلول با سرعت و دور بسیار بالا چرخانده می‌شود و عناصر موجود در آن به ترتیب وزن مولکولی ته‌نشین می‌شوند. به‌این‌ترتیب وقتی‌ که ما خون را داخل آن قرار می‌دهیم، هنگام سانتریفیوژ به ترتیب وزن مولکولی، گلبول‌های قرمز ته‌نشین می‌شوند و گلبول‌های سفید، پلاکت و پلاسما در بالای محلول قرار می‌گیرند. با حذف گلبول‌های قرمز، پلاسمای حاوی گلبول سفید و پلاکت باقی می‌ماند، تعداد پلاکت‌های موجود در این پلاسما بسیار ناچیز است و باید مقداری از حجم پلاسما کم شود تا تراکم پلاکت‌ها در واحد حجم بیشتر شود. برای این منظور پلاسمای حاوی پلاکت را دوباره سانتریفیوژ می‌کنیم تا پلاکت برحسب وزن مولکولی خود ته‌نشین شود. در این مرحله قسمت پایین پلاسما تراکم پلاکت بیشتر خواهد بود. لذا قسمت بالای پلاسما را جدا می‌کنیم و آنچه در پایین لوله باقی می‌ماند پلاسمای حاوی پلاکت بیشتر است که به آن پی ار پی یا “پلاسمای غنی از پلاکت” می‌گوییم. پس‌ از این مقدمه برای فهم بهتر به جزئیات بافت‌شناسی خون می‌پردازیم و قدم‌ به‌ قدم مراحل تهیه و استفاده از پی ار پی را بیان می‌کنیم.

راز یک پی ارپی موفق

برای انجام یک پی ار پی موفق بایستی دو اصل مهم است:

اصل اول: در طول تهیه پی آر پی باید پلاکت طوری استحصال شود که در داخل لوله فعال نشود. به این ترتیب که پلاکت در طول تهیه پی ار پی نباید آسیب ببیند. زیرا آسیب دیدن پلاکت باعث فعال شدن آن و آزاد سازی فاکتورهای موثره در داخل لوله آزمایش می شود. برای استخراج و تغلیظ پلاکت باید اصول مهمی رعایت شود. خونگیری صحیح، استفاده از کیت پی آرپی مناسب، سانتریفیوژ مناسب و رعایت پروتکل استاندارد از جمله این اصول است.

اصل دوم: پلاکت بعد از تزریق در داخل بافت باید به سرعت فعال شود تا بتواند فاکتورهای موثره خود را آزاد کند. برای این کار درست قبل از تزریق به بافت پی آرپی تهیه شده را با یک ماده فعال کننده مثل کلسیم گلوکونات یا کلسیم کربنات مخلوط می کنیم.

نقش لوله ترومبین در پی ار پی

با لوله ترومبین در واقع ما یک فعال کننده طبیعی درست می کنیم. تا به جای کلسیم گلوکونات مصنوعی از خون خود بیمار استفاده کنیم. استفاده از محلول‌های کلسیم در نواحی اطراف چشم ممکن است رسوب کند و باعث تغییر رنگ آن شود. در کیت های پی ار پی علاوه بر لوله‌های خونگیری حاوی ضد انقعاد یک لوله لخته اضافه که محلول ضد انعقاد ندارد قرار داده شده است.

از لوله ترومبین چطوری استفاده می کنیم؟

در یک کیت استاندارد پی ارپی سه نوع لوله قرار داده می شود:

1.  لوله خونگیری: استریل بوده و حاوی ماده ضد انقعاد است. خون بیمار در داخل این لوله جمع آوری شده و با ضد انعقاد داخل آن مخلوط می‌شود. سپس برای سانتریفیوژ اول در دستگاه قرار داده می‌شود. بعد از سانتریفیوژ پلاسما و هماتوکریت بر اساس وزن مولکولی از هم جدا می‌شوند.
2.  لوله تغلیظ: یک لوله خالی استریل است. پلاسمای جدا شده در سانتریفیوژ اول را در این لوله می ریزیم و برای سانتریفیوژ دوم در دستگاه قرار می دهیم.
3.  لوله ترومبین: یک لوله خونگیری استریل است ولی داخل آن ضد انقعاد ندارد. هنگام خونگیری در این لوله مقداری خون جمع آوری می کنیم. چون این لوله ضدانقعاد ندارد در واقع خون داخل آن بعد از مدتی لخته می شود. در واقع پلاکت های داخل لوله ترومبین آبشار انقعادی را فعال کرده و مصرف می شود. پس از تشکیل لخته ترومبین و کلسیم در داخل سرم آن آزاد می شود.

برای تهیه اکتیواتور، لوله ترومبین را جداگانه به مدت ۳ تا ۵ دقیقه تحت یک سانتریفیوژ با دور بالا (4000) قرار می دهیم. در اثر سانتریفیوژ بر اساس وزن مولکولی سرم از لخته آن جدا می شود.  از این سرم که حاوی کلسیم و ترومبین است میتوانیم به عنوان اکتیواتور پی آرپی استفاده کنیم.

?چند نکته مهم:

1. اکتیواتور به نسبت یک به ده به محلول پی ار پی اضافه می شود. یعنی به ازای هر یک سی سی محلول پی ار پی یک دهم سی سی سرم اکتیواتور باید اضافه شود.
2. وقتی اکتیواتور با پی آرپی مخلوط شد، بعد از ۴ دقیقه محلول پی آرپی تبدیل به ژله می شود. در این صورت قابل تزریق نیست زیرا ژله از مجرای سوزن عبور نمی کند. بنابراین بعداز مخلوط کردن پی آرپی با فعال کننده در عرض کمتر از ۴ دقیقه باید تزریق شود.
3. از ژله پلاکتی در درمان زخم ها استفاده می شود. به طوریکه ژله در داخل یا روی زخم قرار داده می شود.
4. از اکتیواتور بیشتر در موارد تزریق داخل مفصل که خونرسانی خوبی در آن ناحیه وجود ندارد استفاده می شود. در بافتهایی مثل صورت و مو که پوست خونرسانی غنی دارد نیاز به اضافه کردن اکتیواتور نیست.

برای دیدن روش تهیه ترومبین و کلسیم از لوله ترومبین می توانید فیلم زیر را مشاهده فرمائید:

دکتر بیدکی نویسنده کتاب آموزش پی آرپی از سری کتاب های Medic & Aesthetic SKILLS می باشد. در این کتاب روش تهیه پی ار پی به طور کامل توضیح داده شده است. همچنین براساس این کتاب فیلم آموزش پی ار پی در سایت قرار دارد. در صورتیکه علاقمند به یادگیری این تکنیک هستید می توانید با خرید کتاب آموزش پی ار پی دکتر بیدکی و یا شرکت در دوره آنلاین آموزش پی ار پی اقدام کنید.

کیت های پی ار پی استاندارد standard kit موجود در سایت دکتر بیدکی حاوی لوله ترومبین است. برای خرید و تهیه این کیت ها می توانید به قسمت محصولات پی ارپی مراجعه نمایید.